Воситаҳои амаликуни

Ва дуюм қисми модул ба усулҳои татбиқ бахшида мешавад.

Чуноне ки шумо фаҳмидед, татбиқи лоиҳаҳи инноватсионӣ метавон бо усули алгоритми скрам ё канбан амали гардад. Шумо инро бо усулҳои ба худ шинос амали гардонед. Дар ин ягон мушкилие нест. Ҳозир ман маҷмӯи усулҳоро баррасӣ менамоям, барои иҷрои қарорҳои шумо муфид бошад.

Тамоми ин маҷмӯи услҳоро мо зери як чатр ҷамъ намоем, ки номи он адвокатсия аст. Адвокатсия чист? Ин пешбурди манфиатҳои бахши шаҳрвандӣ мебошад, ки ба тағироти мушаххас дар мамлакати мо нигаронида шудааст. Инҳо саволҳои хеле танг буда метавонанд. Инҳо метавонанд саволҳои васеътар бошанд.

Вақте ки мо дар бораи пешбурди манфиатҳои бахши шаҳрвандӣ сӯҳбат мекунем, мо дар бораи масъалаҳое сухан меронем, ки шумо тавонистед онҳоро таҳқиқ кунед. Дар қарорҳое ки шумо коркард намудед ва тариқи идоракунии қайиш месанҷед тадқиқот баред. Аз ин амалҳо набояд бисёр чизро интизор бод. Шумо медонед, аксари ҷамъият ақидаи консервативӣ дорад ва аксаран ба роҳҳои ҳали нав тарсу ҳарос доранд. Барои ин ҳам мо дар раванди татбиқи роҳҳои ҳаллӣ шумо пуртоқат бошем.

Аз таҷрибаи худ ва ҳамкорони ман, ки даҳҳо солҳо дар сектори ғайриҳукуматӣ кор мебарем, марҳиллаи адвокатсия, яхне аз пешниҳодҳо то аввалин дигаргуниҳо дар қонунгузорӣ одатан 3 ё 5 сол мегузарад. Маҳз барои ҳамин ба мо муҳим мебошад, на танҳо ҳавасмандии худро аз даст диҳем, балки онро то қадри имкон тезонем. Он замоне ки шумо тамоми имкониятҳои худро дар соҳаи пешбурди манфиатҳои ҷомеъа барои тағйиротҳои воқеи мефаҳмед.

Дар марҳиллаи адвокатсия мушкилии дақиқро аниқ кардан муҳим мебошад. Мо дар модули дуввм бо ин машғул будем. Ғайр аз он, барои мо якҷоя кардани ин мушкилот бо нуқтаҳои таъсире, ки шумо дар онҳо кор хоҳед кард, хеле муҳим аст.

Нуқтаҳои таъсир чист? Ин дарвоқеъ давлати мост, ки вазифаи он таъмини риояи манфиатҳои ҳамаи шаҳрвандони кишвари мост. Он қадар гуногун. Самтҳои гуногун, хусусиятҳои гуногун. Ҳамаи онҳо шаҳрвандон мебошанд. Ва давлат вазифадор аст, ки манфиат ва ҳуқуқҳои онҳоро таъмин намояд.

Инак мо як мушкилии дақиқ дорем. Ин маънои онро дорад ки мо онро аниқ нақша кашем, рӯйхати нуқтаҳои таъсирро созем, ки ба онҳо шумо дар марҳиллаи адвокатсия таъсир мекунед. Нуқтаҳои таъсир гуногун мебошанд.

Биёед дар доираи нашр мулоҳаза барем. Дар иерархия аз ҳама нуқтаи баландтарин ин – Президент аст. Баъдан ин девони вазирон ва сарвазир. Сипас вазоратҳо, раёсатҳо, мақомоти шаҳрдорӣ, ҷамоъатҳо. Минбаъд муассисаҳои тобеъ дар самтҳои гуногун, ҳадамоти комуналӣ, корхонаҳои давлати. Яъне мо як қатори пурра дороем. Ман боварӣ дорам, ки ҳангоми дарк намудани дақиқи мушкили, шумо метавонде аниқ донед ки чи нуқтаи таъсири он мебошад.

Баъдан барои худ бояд анқи кунед, ки барои инноватсияи шумо воқеъ бошад, дар кадом ҳуҷҷатҳои қонунгузорӣ дигаргунӣ талаб карда мешавад. Албатта ҳолатҳое ҳаст, ки қонун воқеан мавҷуд аст вале дар асл иҷроиши он хеле заиф аст.

Ба ҳар ҳол, ба мо муҳим аст, ки ба кадом қонунҳо, зерқонунҳо мо таъсир намоем. Ёинки ба иҷроиши он. Дар кадом сатҳ сифати иҷроиши ин қонунгузорӣ гум мешавад. Ба ғайр аз он ки мо мушкили худ, нуқтаҳои ҳамкорӣ ва таъсирро дарк мекунем, мо мефаҳмем, ки кадом амалҳоро бояд тағир диҳем. Ғайр аз ин мо бояд усулҳоеро интхоб намоем ки ҳангоми таъсир ба нуқтаҳои тамос кӯмак расонанд.

Ин усулҳо гуногун буда метавонанд, оғоз аз маҷлисҳои ҷамъиятӣ, вохӯриҳо дар маҳалли зист. Масъалан дар сатҳи маҳаллаҳо дар Ӯзбекистон. Ин метавонад петитсияҳо, дархостҳои иттилоотӣ, маъракаҳои иттилоотӣ, дархостҳои вакилон ба Парлумон, Сенат, Президент бошад. Ин нашрҳои дар ВАО бошад, як маъракаи идтиҳодияҳои ҷамъиятӣ бошад. Бо рӯйхати пурра шумо дар замима шинос шуда метавонед.

Бале, шумо аз баркемпҳо, хакатонҳо ва як услуи хуб монанди краудфангдинг истифода баред.

Масалан, дар Туркманистон бахши шаҳрвандӣ ва мутахассисон ҷалб карда шуданд, то ниқобҳои ҷолибтарин ва рангорангро дар давраи пандемия таҳия кунанд, то ҳама одамон аз пӯшидани онҳо лаззат баранд. Яъне усули адвокатсия палитраи васеъ дорад, ки шумо онро бо ҳам омехта кунед, тақсим кунед ки дар шумо нақше ба миён ояд барои татбиқи оянда.

Ба ғайр аз ин ман мехоҳам таваҷҷӯҳи шуморо ба он ҷалб намоям, ки ба нақшаи шумо, бойгонии вазиваҳои шумо нақшагузории давлати шумо таъсир мерасонад. Шумо бояд донед, ё медонед кай дар давлати шумо буҷаи давлатӣ, минтақавӣ, шаҳрӣ, вилоятӣ қабул мегардад. Кадом вақт буҷҷаҳо бо самтҳо идораҳо ҳамоҳанг карда мешавад ва ғайра. Яъне шумо бояд донед, ки кадом вақт маҷлиси Парлумон мешавад, муҳоимаҳои муҳим пешбини карда шудаанд. Шояд инҳо як навъ конфронсҳои бузург бошанд. Лутфан барои худ як тақвими шабеҳ тартиб диҳед ва фаромӯш накунед, ки шумо набояд онро на танҳо ба назар гиред, балки онро ҳамчун асос қабул кунед. Ва як нуктаи муҳим: аксар вақт чунин мешавад, ки мӯҳлати адвокатураро беохир дароз кардан мумкин аст, зеро шумо танҳо дар сатҳи дохилӣ кор мекунед.

Донистани он муҳим аст, ки агар шумо танҳо дар сатҳи дохилӣ кор кунед, мӯҳлати адвокатсия метавонад беохир бошад. Шумо метавонед ҳамон асбобҳоро дар ба истилоҳ адвокатсияи беруна истифода баред, ба монанди пешниҳоди гузоришҳои гуногун ба созмонҳои мухталифи байналмилалӣ, ба сафоратхонаҳои кишварҳои гуногун. Ва ин ба шумо имконияти иловагӣ медиҳад, ки мӯҳлати адвокатсияи шумо кӯтоҳтар ва муассиртар шавад.

Ман метавонам се мисоли барҷастаи адвокатура дар Осиёи Марказиро оварам:

Аввалин ин лоиҳаи «Қазоқистони дастрас» аст, ки дар он беш аз бист идтиҳодияҳои ҷамъиятӣмухталиф ширкат доранд. Ҳадафи лоиҳа фароҳам овардани муҳити дастрас барои одамони дорои имкониятҳои маҳдуд, аз ҷумла маъюбон мебошад. Дар омади гап, ин яке аз лоиҳаҳоест, ки дар он чун як воситаи инноватсионии ҳалли худро, ба мисли краудсорсинг фаъолона истифода мебарад. Яъне, сокинони нуқтаҳои аҳолинишини гуногун метавонанд объектҳоро бо дасти худ татбиқ кунанд ва нишон диҳанд, ки онҳо дастрасанд ё не. Ҳамин тавр, барои гирифтани вокуниш дар сатҳи вазорат барои ин лоиҳа се сол лозим шуд. Аз ҷумла, зарур шуд, ки ба Кумитаи СММ оид ба ҳуқуқи маъюбон ҳисобот пешниҳод карда шавад.

Боз як лоиҳаи дурахшон аз Қазоқистон. Ман худам дар ҳаракати шаҳрвандӣ “Ман тарафдори ислоҳот дар ВКД” иштирок мекунам.

Мо онро соли 2018 пас аз марги фоҷиабори яхмолакбози маъруф, қаҳрамони Қазоқистон Денис Тен оғоз кардем. Мо ҳама усулҳоро истифода бурдем — фасилитатсия, краудсорсинг. Ва мо ба он ноил шудем, ки соли 2021 дар пойтахти Қазоқистон Нур-Султон лоиҳаи озмоишӣ оид ба полиси хидматӣ амалӣ карда мешавад. Ва имсол вазири ВКД эълон кард, ки ин модел дар тамоми Қазоқистон густариш хоҳад ёфт.

Оё он на танҳо барои ман, балки барои ҳамаи ҳамкоронам, ки дар ин кор фаъолона иштирок мекунанд, се соли зиндагӣ арзиш дошт? Коршиносоне, ки ба мо кумак мекунанд? Идтиҳодияҳои ҷамъиятӣ, ки ба ин кор ҷалб шудаанд? Албатта, меарзад. Инчунин, аз ҷониби идтиҳодияҳои гуногуни ҷамъиятӣ, ҷомеаҳои фаъолон ва ходимони ҷамъиятӣ корҳои зиёде анҷом дода мешаванд.

Масалан, дар Ҷумҳурии Қирғизистон бо мақсади ҳифзи заноне, ки барои издивоҷи маҷбурӣ дуздида шудаанд. Онҳо ба он ноил шуданд, ки дар Идораи Руҳонии Мусалмонон қонунгузорӣ ниҳоят сахттар карда шуд. Албатта, татбиқи он масъалаи алоҳида аст. Барои ҳамин низ, шумораи зиёди созмонҳо дар назорат ва пешбурди тағироти воқеӣ иштирок мекунанд.

Ин модул бо корти интеллектуалӣ меояд. Оддӣ карда гӯем, нақшаи усулҳои адвокатсия. Шумо метавонед ба он озодона иловаҳо кунед, зеро он таҳриршаванда аст. Лутфан аз ҳамаи он усулҳое, ки барои шумо пешкаш кардаем, оғоз кунед. Ва дар ҳар сурат, худро маҳдуд накунед.

Иштирокчиёни мӯҳтарам, дар ин нуқта курси муқадимавии мо дар бораи “Инноватсиязои ҷамъиятӣ” барои созмонҳои ғайриҳукуматӣ ба анҷом мерасонад. Мо кӯшиш кардем, ки ба шумо таҷрибаи васеътаринро пешниҳод кунем, ки на танҳо ба идтиҳодияҳои ҷамъиятӣ, балки ба ҷомеаҳои илмӣ ва ширкатҳои тиҷоратӣ хос аст. Ман боварӣ дорам, ки шумо метавонед лоиҳаҳои ҷорӣ ва нави худро бо ҷузъи инноватсионӣ такмил диҳед. Ташаккури зиёд, маводи моро истифода баред, санҷишҳоро пур кунед. То боздид.