НҲВИ

Инак, дар модули якум – модули тадқиқоти мушкилот — ман ба шумо рафтори базавии дизайн фикррониро пешниҳод намудам. Дар ин модул ман метавонам шуморо бо чунин инструменти пурқудрат мусаллаҳ намоям, ҳамчун назарияи ҳалли вазифаҳои ихотироотӣ ва ё ихтисори НҲВИ.

НҲВИ аз ҷониби Генрих Альтшуллер коркард шудааст. Ин ихтироъкор аст.  Дар асри гузашта, дар солҳои 40-ум вай зиёда аз чил аризаҳои патентиро таҳлил намудааст. Вай фаҳмид, ки лаҳзае ҳаст, вақте ҳал маълум аст, вақте ҳамаи ихтироъҳо карда шудаанд,  вақте кейсҳои гуногун хеле зиёданд ва чунин менамояд, чизи нав пешниҳод кардан мумкин нест. Дар ин ҳолат инструментарияи муайяне ҳаст, ки имкон медиҳад қадам ба пеш карда шавад, ва пешниҳод карда шавад дар ҳақиқат ҳалли иноватсионии мушкилоти мавҷуда.

Дар лаҳзаи мазкур НҲВИ тақрибан чил инструментҳои базави дорад ва бо он шумо метавонед ҳам дар дастрасии кушод, ҳам дар дастурамали шумо ва ҳам дар худи курсҳои гуногун шинос шавед. Ва усули НҲВИ  истифода мешавад на танҳо дар ташкилотҳои тиҷорати. Он паҳншавии васеътарин дар ҷомеаи илми ёфтааст, ки дар он силоҳи асоси барои замимаи ҳалҳои иноватсиони ба ҳисоб меравад. Аммо метавонад хеле кушиши пурқудрат дар фаъолияти шумо гардад.

То ки шумо дар усули НҲВИ мавқеъгири намоед, муҳим аст се моҳияти муҳимро фаҳмем, ки дар дохили он аст:

1) Якум, ин натиҷаи идеалии ниҳоӣ аст. Ҳамчун дар усули тадқиқоти мо ҳамеша аз гузориши фарзия сар мекунем. Дар коркарди ҳалҳо дар назди мо бояд расми идеали истад: дар ҳақиқат дар асоси чи мо аз ин мушкилот асос гирифта, мехоҳем ба даст орем?!

2) Дуввум,  вақте мо бо натиҷаҳои идеали муайяни мекунем, ба мо хеле муҳим аст шумораи максималии ихтилофотҳоро ёбем, ки гуё ба мо барои ба даст овардани ин натиҷа халал мерасонад. Дар ҳақиқат, дар ин ихтилофҳо плюс ва минусаш ҳамеша энергия бисёр аст  ва ҳамеша имкониятҳо зиёд аст барои иноватсияи ҳақиқи.

3) Ва, севвум, баъди он ки мо ихтилофоти калидиро дарёфт кардем, мо ақидаронии эҷодиро ворид мекунем.

Ин яке аз моҳиятҳои базавии НҲВИ, ва ба кор меандозем, дар ҳақиқат, худи ҳамон ҳалҳои эҷоди, ки аз ҷиҳати эҷоди инновациони мебошанд.

Барои он ки шумо тавонед моҳияти ин усулро фаҳмед, ман якчанд кейсҳоро пеш меорам. Мо ҳатто аз ҳолати содда ба мураккабтар мегузарем.

Мисоли хеле содда ва маълум, чи тавре тааҷҷубовар нанамояд ҳам, ин ба шоири машҳур Александр Сергеевич Пушкин дахл дорад. Баробари он ки вай шоир буд, дар вай боз деҳқонон дар қишлоқи вай буданд. Дар вақти яке аз эпидемияҳои вабо, вай ҳамчун шахси асоси дар хоҷаги, наметавонист ба деҳқонон шарҳ диҳад, ки чи тавр қоидаҳои гигиениро бояд риоя кард. Вай наметавонист онҳоро дар як ҷой ҷамъ намояд, онҳо доимо банд буданд. Вай намефаҳмид, ки чи тавр бо забони содда ба самъи онҳо расонад, то ки онҳо дар ҳақиқат фаҳманд, ва аз таҷрибаҳои аввалаи нашустани дастон, нанушидани об аз зарф ва ғайраҳо  шунаванд.

Ин буд ихтилофот. Яъне аз як тараф, деҳқононро хеле мураккаб аст дар як ҷой ҷамъ намояд, ва ба онҳо бо забони содда талаботи муҳимтаринро шарҳ диҳад. Ҳатто агар онҳоро дар як ҷой ҷамъ намои ҳам, баробари маҷбур кардан, онҳо ба ҳар ҳол ба таҷрибаҳои одатии худашон бармегарданд.

Ва худи вай онро нафаҳмида, Пушкин, инсони зирак буд, яке аз усулҳои НҲВИро истифода бурд.  Вай фикр кард:  дар куҷоянд деҳқонон ва дар куҷо ҷамъ мешаванд, ва ба ҳар як калима бовар мекунанд? Албатта, дар он вақтҳо ин калисо буд. Аз ин сабаб ҳам вай “падар” ро маҷбур кард тамоми деҳқононро дар як ҷой ҷамъ кунад, бо “падар” гапзанон кард, ва батюшка бо якҷояги бо аллакай Александр Сергеевич, мавъизаи мукаммал хонд. Ва бо туфайли ин дар деҳаи вай талафот хеле кам шуд, назар ба он ки бояд мешуд.

Боз чк ду кейсҳои хориҷи ва мегузарем ба локали.

Хеле усули шавқовар оиди мубориза бо эълонҳои ғайриқонуни, ки намуди зоҳирии шаҳрро вайрон мекунанд, соли 2003-ум  дар шаҳри Пекин ихтироъ карда шудааст. Дар айни замон дарҳол дар якчанд пойтахтҳои Аврупо истифода мешаванд. Мухолифот: одамон бо эълонҳои худ банд мекунанд, баробари овехтани онҳо дар сутунҳо, деворҳо, биноҳои таърихро вайрон мекунанд. Ва бо ин мубориза карданд мураккаб аст. Яъне вақте ин эълонҳоро мекани, онҳо дар ҳамон ҷой пайдо мешаванд, ва ё ҳатто бо шумораи зиёд, мутобиқи назарияи «оинаҳои шикаста» пайдо мешаванд. Ва бо ин бо чунин тариқ мубориза бурдан ғайриимкон аст. Чи тавр Пекин  аз ин ҳолати мураккаб баромадааст?

Онҳо танҳо ба автодозвон бо давраи якчанд дақиқа он рақамҳоеро гузоштанд ки дар ин эълонҳо ишора шуда буданд. Шумо тасаввур мекунед, бале чи андоза асабониятро ин ба он созмон медиҳад ки телефони худро ишора мекунанд.

Ва ин хизматрасонии ғайриқонуниро фармоиш дод. Ҳамин ки тамоми эълонҳо аз девор гирифта мешаванд, автодозвон қатъ мегардад.

Бо чунин усул мухолифат дар Осиё ҳал шуд мушкилот бо мотоциклистоне,  ки суръатро баланд мекунанд ва на танҳо ҳаёти худро балки ҳаёти пиёдагардон ва автомобилистони дигарро низ ба хатар дучор мекунанд. Мухолифат аз он иборат буд, ки корманди полис на ҳамеша метавонад вайронкорро дастрас кунад, аз тарафи дигар, ҳатто агар ту вайро дастрас ҳам карди, ҷарима онҳоро наметарсонад.  Дар ин ҳолат чи кор бояд кард? Аммо мотоциклистро дар ҳақиқат чи метарсонад? Барои он ки он одамоне ки чунин рафтор мекунанд, онҳо рафтори намоишкорона доранд. Онҳо мехоҳанд одами сахт намоянд ва ба фикрам барои гузоштани видеои аҷоиб дар Инстаграм. Инак ана чи фикр карданд дар Осиё. Акнун, агар мотоциклист суръатро баланд намояд, ва ин ҳолат қайд шудааст, корманди полис ҳуқуқ дорад ба тарафи мотоциклист бо тири пейнтбол паронад. На ба таври аниқ ба тарафи вай, балки ба воситаи ҳаракаткунанда. Яъне ин амал ягон зарар намерасонад.

Бештаран, ҷарима ин хел мотоциклистро наметарсонид ва ин қадар ҳам хафа намекард, бо ҳамин тариқ ҳар як мотоциклист боз панҷ маротиба фикр мекунад, магар лозим аст ки бо ҳамин тариқ худро бо чунин тариқ дар роҳ зоҳир намояд?!

Яъне аз ин мисолҳо, гуфтан мумкин аст, байни мухолифот ва инчунин ҳалҳои бештар шавқовар хобидаанд.

Акнун он чи вобаста аст бо мисолҳои нав, аз Осиёи Маркази. Мо хеле зиёд медонем дар бораи мушкилоти Баҳри Арал. Мо оиди он медонем,  аммо фаъолона иштирок карданро намехоҳем. Агар насли наврасро гирем, ки дар онҳо хеле ташвишҳояшон зиёд аст, ба онҳо чизҳои дигар шавқоваранд. Яъне ба таври намоишкорона дар шабакаҳои иҷтимои, чи тавр мо пештар баҳс кардем, мавзуъ дасигир карда мешавад бо амалҳои ҳақиқи.

Ва дар Ӯзбекистон фестивали олиҷаноб таваллуд шуд,  ки «Стихия» ном дорад. Дар доираи ин фестивал ҳамон мухолифот ҳал карда мешавад. Он чи ки барои ҷавонон шавқовар аст– ин мусиқии электрони, ин санъати муосир, ин илм, ин соҳибкори аст. Он чи ки дар нақшаи глобали шавқовар аст барои Ӯзбекистон – ин нигоҳдории баҳри Арал аст, ин шинонидани маданиятҳои фоиданок дар он ҷой, то ки хоки он шуста нашавад ва ғайраҳо.

Инак, бояд танҳо ин ҳамаро муттаҳид карда самараи бузург гирифтан оиди ҷалб кардани ҷомеа мебошад. Акнун фестивали «Стихия» чист? Ин якҷояшавии шаклҳои гуногун аст. Ин фестивали рақси. Ин конфронси илми аст. Ин чорабини барои соҳибкорони ҷавон аст. Ва дар куҷо он шуда мегузарад? Дар соҳили баҳри Арал. Ва албатта, шинондани маданиятҳои фоиданок, ки имкон медиҳад қадам ба қадам, сол ба сол баҳри Арал барқарор карда шавад. Ин инчунин яке аз мисолҳои НҲВИ  ақидарони мебошад.

Дар асл бошад чунин технологияҳоро шумо ҳамин тавр ҳам истифода мебаред. Танҳо аксаран мо инро аз ҷиҳати интуитиви иҷро мекунем.

Вақте шумо бо номгуи пурраи НҲВИ мусаллаҳ мешавед, шумо метавонед лоиҳаҳои худро дар ҳақиқат иноватсиони ва пешсаф карда метавонед.